خواص و کاربردهای مرزه

مرزه (Summer savoury) که از گیاهان خانواده نعناع می باشد ، در فاصله ماه‌ های تیرماه تا شهریور ماه در ایران به گل می دهد .
مرزه گیاه چند ساله ای است که در مدیترانه شرقی و جنوب غربی آسیا بیشترین رویش را دارد و برگ‎های آن نرم و متقابل و تقریبا بدون دمبرگ و باریک و نوک تیز و پوشیده از کرک و دارای تارهای غده‎ای فراوان اسانس‎ دار می باشد .
فرآوری :
اسانس مرزه با بخار آب از برگ ها و سرشاخه های برگدار حاصل می گردد . این اسانس مایعی بی رنگ و یا مایل به زرد است که دارای عطر و بوی تند و زننده ای و با مزه ای که طعم فلفل را به یاد می آورد ، می باشد .

کاربرد مرزه :

  • گیاه مرزه دارای ۰/۸ تا ۱/۶ درصد اسانس به همراه تانن، رزین و موسیلاژ می باشد. اسانس مرزه درصنایع غذایی کاربرد فراوانی دارد.

  • اسانس گیاه مرزه دارای طبیعت گرم کی باشد و اثرات تقویت کننده معده، تسهیل کننده درعمل هضم، ضد نفخ و مُدر ( ادرار آور ) می باشد .

  • مرزه یک ضدعفونی کننده قوی است و برای معالجه اسهال بسیار مناسب می باشد .

  • مرزه را به عنوان چاشنی و ادویه به همراه لوبیا ، سالاد فصل ، خیار ، ماهی ، گوشت ، کالباس و سوسیس مصرف می کنند .

  • دارویی به نام تیمیان Thymian در داروخانه های کشور وجود دارد که از گیاه مرزه ، آویشن ، رازیانه و اکالیپتوس تهیه می شود و دارای اثرات ضد سرفه و خلط آور می باشد.

  • مرزه در ایران جزو سبزی‎های خوراکی نیز می باشد و به صورت خام و پخته در انواع غذاها مصرف می‎شود .

کشف ترکیبات ضد درد در گیاه مرزه :
تحقیقات نشان می‌ دهد چهار ترکیب شیمیایی ضد درد در گیاه مرزه وجود دارد .
گیاهی که در این تحقیق استفاده شده با نام علمی(Satureja hortensis ) “ساتوریا خوزستانیکا” شناخته می ‌شود که محل رویش طبیعی آن در استان‌های خوزستان و لرستان . شیرازاست و در گویش محلی به نام “مرزه خوزستانی” می گویند .
رویش مرزه خوزستانی نه تنها در این استان ، بلکه در سایر استان‌های جنوبی تا میانه ایران نیز وجود دارد .
آن چه در تحقیق جدید به آن اشاره شده وجود ترکیبات شیمیایی با خواص ضد التهابی و ضد درد در نمونه‌هایی از گیاه است که نه به شکل وحشی ، بلکه به صورت دستی کاشته شده‌اند .

پیش از این به خواص ۲ ترکیب از ۴ ترکیب شیمیایی موجود در قسمت برگ و ساقه مرزه اشاره شده که این دو ترکیب عبارتند از : بتا سیتروزول و اسید اورسولیک. به عنوان مثال ترکیب بتا سیتروزول که در بادام زمینی نیز وجود دارد ، منجر به توقف رشد غده پروستات و بهبود در حیوانات آزمایشگاهی می ‌شود .
همچنین گزارش‌های متعددی مبنی بر اثر ضد التهابی اسید اورسولیک برای درمان سوختگی‌ ها و نیز اثر بازدارندگی آن بر رشد تومورها منتشر شده است .
خواص ضد التهابی اسید اورسولیک منجر به استفاده وسیع از این ترکیب در صنایع آرایشی شده است .
تا کنون گزارش‌های مختلفی درباره وجود انواعی از روغن‌های ضروری در این گیاه به چاپ رسیده است .
علاوه بر این ، سه گزارش علمی مختلف در ایران در فاصله سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۵ میلادی، به خواص ضد التهابی و ضد میکروبی این گیاه اشاره کرده‌ اند .
در بین مصارف بومی از گیاه مرزه در ایران می توان به استفاده از آن برای تسکین دندان درد اشاره کرد .

تاثیر مرزه در درمان دردهای عصبی :
به گزارش ایسنا ،‌ اگر روزانه ۵۰ گرم مرزه در ۵۰۰ گرم آب جوشانده شود و تا ۵ روز مصرف گردد ، علاوه بر این که باعث تقویت معده می‌ شود ، در رفع زخم روده نیز موثر است.
همچنین حمام ( بُخور ) جوشانده برگ های گیاه مرزه در رفع دردهای روماتیسمی ، عصبی و نرمی استخوان نیز موثر است .

اثرات ضد انعقادی خون گیاه مرزه :
محققان تاثیر گیاه مرزه را بر افزایش فعالیت فاکتورهای انعقادی خون در حیوانات آزمایشگاهی نشان دادند .
تحقیقات این پژوهشگران نشان می دهد که مصرف سه بار در روز گیاه مرزه و هر بار به میزان ۵۰ میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن ، موجب افزایش پروترومبین (PT) و پارشیال پروترومبین (APTT) فعال شده می گردد که هر دو از فاکتورهای انعقادی خون می باشند .

کاهش چربی خون :
در یک طرح تحقیقاتی که آزمایشگاه مرکز تحقیقات گیاهان دارویی لرستان به مدت یک سال انجام گردیده ، نشان داده است که گیاه “مرزه” با نام علمی “ساتوریا خوزستانیکا” اگر درست مصرف گردد ، مانند داروهای شیمیایی میزان چربی خون را در بدن انسان کاهش می دهد.
لازم است پژوهشگران گیاه را پس از تبدیل به پودر، به شکل کپسول خوراکی درآورند تا برای کنترل چربی خون افراد بیمار از آن استفاده کنند .

گیاه مرزه ، وزن را کاهش می دهد :
پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی لرستان با بررسی گروهی از افراد چاق دریافتند، افرادی که از رژیم غذایی کم کالری همراه با مکمل گیاهی حاوی مرزه استفاده می کنند، در کاهش وزن خود موفق تر از افرادی هستند که فقط رژیم غذایی کم کالری مصرف می کنند. پژوهشگران با توجه به نتایج این بررسی که در مجله پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تبریز منتشر شد، برای کاهش وزن، رژیم غذایی کم کالری همراه با مکمل گیاه مرزه را توصیه می کنند .

خواص دیگر مرزه :

  1. قاعده‎آور است ۱۰ گرم مرزه در ۲۵۰ سی‎سی آب حل با کمی نمک و سرکه مخلوط میل شود .

  2. تقویت معده و ضدنفخ است همراه غذا به صورت خام میل شود .

  3. برای از بین رفتن زردی رخسار مرزه را با عسل مخلوط کرده استفاده شود ، با انجیر هم می‎توان خورد .

  4. برای درمان خارش پوست و کهیر و آلرژی و اگزما مرزه را پخته به صورت ضماد روی پوست بگذارید .

  5. طبع مرزه گرم و خشک است .

  6. برای درمان دردهای سیاتیک و دردهای رماتیسمی و درد نقرس بعد از هر غذا یک استکان از دم کرده مرزه استفاده کنید ۳ گرم در ۱۰۰ سی سی آب جوش ۲۰ دقیقه دم کرده یا این که کمی آب مرزه را با عسل مخلوط نموده در محل درد بمالید .

  7. برای تسکین درد دندان مرزه را در دهان جویده یا این که از دم کرده آن مزمزه کنید .

  8.  کودکانی که مبتلا به راشیتیسم هستند جوشانده غلیظ مرزه را با آب مخلوط کرده و در یک ظرف ریخته کودک را در آن آب ماساژ دهند .

  9. برای درمان سودا از مرزه پخته شده در غذا استفاده کنید .

  10.  برای رفع اسهال از دم کرده مرزه استفاده نمایید .

  11. برای درمان یرقان از خام یا پخته و یا دم کرده آن استفاده کنید .

  12. کسانی که لاغر هستند در برنامه غذایی خود مرزه را بگذارند مرزه را با پنیر و کمی گردو بخورند .

  13. برای درمان دل دردهای کهنه مرزه را با ماست مخلوط نموده بعد از غذا میل کنید .

  14.  افراد گرم مزاج خوردن مرزه برای آن‎ها مضر است .

  15.  خوردن مرزه برای خانم‎های حامله زیاد خوب نیست .

  16.  مصرف مرزه در درمان دردهای عصبی و نرمی استخوان تاثیر دارد .

  17. برای رفع قطره‎قطره و سخت ادرار کردن از روش شماره ۸ استفاده شود .

  18. جهت دفع کرم‎های معده و کرم کدو از دم کرده مرزه استفاده شود .

  19. جهت تنگی نفس تخم مرزه با آب انجیر میل کنید .

  20. برای دفع سنگ مثانه ۳ گرم مرزه در ۱۰۰ سی سی آب جوش دم کرده سپس با آب کرفس مخلوط نموده میل شود .

دسته بندی ها: گیاهان دارویی

هیچ دیدگاهی برای این مطلب ثبت نشده است ، شما اولین نفر باشید !

دیدگاهتان را بنویسید

توجه: نظرات مدیریت سایت تا آنجا که بتواند از ویرایش یا حذف نظرات ارسالی توسط کاربران خودداری خواهد کرد ، مگر اینکه پیام مورد نظر دارای کلمات رکیک و مغایر با محدوده تعیین شده در قوانین سایت باشد .

آدرس پست الکترونیک شما هرگز منتشر نخواهد شد. قسمت های ضروری با * نشانه گذاری شده اند

*
*